Kavgam serisinin 3. kitabı olan Çocukluk Adası'nda Karl Ove'un çocukluğuna geri dönüyoruz. Bu durumda birinci kitap olan Kavgam'dan önce Çocukluk Adası'nı okusanız da olur. Karl Ove'un babasıyla olan iletişimini ve hayatında açtığı yaraları okuduktan sonra babasının ileri yıllarda nasıl yaşadığını görmek sıralama olarak daha iyi olacaktır.
Çocukluğunun 6. yılına kadar yaşadıklarını hatırlamadığını söyleyen Karl Ove okul yıllarını, ev içi yaşamını, babasının bıraktığı kalıcı izleri, annesinin hayatındaki önemini, arkadaşlarını, oyun maceralarını, ergenliğe adımlarını, korkularını, hüzünlerini, acılarını, göz yaşlarını anlatıyor bu defa. Hayatını tüm çıplaklığıyla 6 ciltte toplamasının amacının Çocukluk Adası'nı okurken bir çeşit intikam almak olduğunu hissettirdi bana. Kendisi tüm hayatını ortaya dökmesini, öz güvensizliğine ve korkaklığına bağlayıp sadece özgürleşmek ihtiyacından dolayı yazdığını söylüyor.
Anaokulundan itibaren okul hayatını ve çocukluğunu nasıl yaşadığını okurken son sayfaya kadar babasına olan öfkem ve Karl Ove'a olan üzüntüm geçmedi. Karl Ove yine yanıltmadan aynı çarpıcı etkileri devam ettiriyor okur üzerinde.
Norveç'te 70'li yılları okurken 2018'den geriye ve Norveç' e ışınlanmak istiyorum. 70'lere kadar gitmeme de gerek yok aslında. Şimdi bir koşu gidip havasını solusak ne iyi olur. Okul tatilinde ailecek anneannelerine doğru yola çıktıkları araba seyahatini okurken ne kadar şanslı bir çocuk olabileceğini düşündürürken; korkularını, yaşadığı endişeleri görmek şansın ne demek olduğunu sorgulatıyor.
Karl Ove Knausgaard, ağabeyi Yngve gibi değil çocukluğunda. Yngve hep kotarıyor okuduklarımıza göre. Baba Knausgaard, bütün egosunu Karl Ove'da yaşayıp onda gücünü test ediyor. Babasından mümkün olduğunca kaçmaya, az vakit geçirmeye çalışan, bir aradalarsa eğer, onu sinirlendirecek hiçbir hareketi yapmamaya dikkat eden bir çocuk var hep.
Okurken sürekli çocukluğunuza inecek, onun çocukluk anılarında kendi anılarınızı göreceksiniz. Ev içindeki yaşama, her ailenin değişen ev kurallarına sık sık yer veriyor. Knausgaard'ların evinde çocuk olarak koşamazsınız, hızlı yürüyemezsiniz, masadan öylece, yemeğinizi bitirmeden kazara kalkamazsınız, bardağınızda yeni sağılmış çiğ süt varsa "alışkın değilim bunun tadına," deyip içmemeyi seçemezsiniz, televizyonu canınız isteyince açamaz ve tabii ki şarkıların sesini de son ses dinleyemezsiniz. Arkadaşlarının evine gittiğinde istedikleri yerde oturmalarına, büyük annesinin evinde ayaklarını sehpaya uzatma özgürlüğü olduğuna sevinip, bu kural bozmalarla mutlu oluyor Karl Ove. Bunlar evinde yaşaması imkansız şeyler. Yalnız kaldığında bile babasının ezbere bildiği söylemleri kulağında rahat bırakmıyor, huzursuz ediyor onu.
Evde, okulda, sokakta istemediği bir durumda gözyaşlarına engel olamaması babasının en çok kızdığı davranışlarından. O kadar çok ağladığına şahit oluyoruz ki bu yüzden Karl Ove Knausgaard'ın Çocukluk Adası kitabını tek kelimeyle özetlemek gerekirse ben kesinlikle "gözyaşı" derim.
Babanın çocuklarla olan iletişimine anne Knausgaard'ın (sonradan kızlık soy ismini geri alıyor ve tek dayanağı annesi olan Karl Ove, annesiyle farklı soy isimlerde olmayı bir çeşit tehlike olarak görüyor ) ne kadar fark ettiği merak uyandırıyor. İşi için sadece hafta sonları eve gelmek koşuluyla uzun bir dönem evden uzakta yaşıyor annesi. Karl Ove bu haberi öğrenip dünyası karardığında okur olarak ben de çocuğun hayatı için epey endişe ettim. Nitekim baba boş evi ve çocuklar üzerindeki hakimiyeti bulmuşken kedinin fareyle oynadığı gibi uğraşıyor fırsat buldukça oğluyla. Doğum günü hediyesi alması bile bir trajedi. Oğlunun çorabının tekini kaybetmesi büyük felaket. Oyun isteğine cevap olarak "oynayalım tabii," dedikten ve çocuğu sevindirdikten sonra çocuğuyla dalga geçmesi, aşağılaması tamamen hasta kişiliğini ortaya koyuyor. Oğlunun ağlamasına tahammülü yokken Karl Ove'un her yerde her zaman ağlayabilen bir çocuk olması hem onu hem bizi ürkütüyor. 'Erkekler ağlamaz' saçmalığına karşı bir tepki gibi adeta gözyaşları. Hatta kendisi hürriyet gazetesinde okuduğum bir röportajında "bilinçsiz bir tepkiydi belki de" diyor. Aynı röportajda babasıyla ilgili mevzuda erkeğin, babasından takdir görme sendromunun hiç bitmeyeceğini söylüyor onay görmemiş biri olarak...
"Yatağa uzanıp diğerleri kalkana dek ağladım. Mutfağa girdim, beni sevinçle karşılayan annem doğum günümü kutladı, önceki akşam pişirdiği ekmekleri fırında ısıtıp yumurta haşladı, ama ben kayıtsızdım, babama duyduğum nefret her şeyin üzerine gölge düşürüyordu." (s:346)
İlk aşklarını, öpüşmelerini, terk edilmelerini, duyduğu üzüntüleri anlatıyor... Topluluk içinde kendisini en yetenekli, en zeki olduğunu kabul ettirme, sınıfta öğretmeninin gözünde farklı olma çabaları evdeki sessiz, korkak çocuğa göre cesur ve atak bir kişilikle karşılaştırıyor bizi. Evde özgürlüğü elinden alınmış ama buna karşı çıkmak yerine kabullenmiş, (bazı durumlar dışında, istediği kıyafet ya da ayakkabılara sahip olmakta diretmek gibi) dışarıdaysa kısıtlı süredeki özgürlüklerini kullanmaktan kaçınmayan, hiçbir şeyden geri durmak istemeyen bir çocuk. Yüzmeyi öğrenme zamanlarının anlatıldığı kısımlarda da küçükken babasıyla gittikleri denizde yüzmeye cesaret edememesi ve yüzmeyi yazıldığı kursta öğrenmesi öyle bir adamla o kadar normal ki. Annesi sığınağı, tek şansı.
"Ana kuzusu derdi hep bana. Öyleydim de. Annemi özlüyordum. O ayın sonunda artık gitmemek üzere eve döndüğünde benden mutlusu yoktu." (s:357)
Yedinci sınıfın sonuna geldiğinde taşındıkları bu Tromoya adasındaki hayatını, yıllar sonra hafızasını tazeleyerek, geçmişi yeniden kurcalayarak unuttuğu anılarını dahi hatırlayabildiği her şeyi kaleme aldığı Çocukluk Adası-3 onun anılarıyla kendi çocukluk anılarımız arasında bizi yolculuğa çıkartıyor. Bir hayli geriden takip ettiğim bu seriyi henüz başlamayanlara kesinlikle öneriyor okuyanların da yorumlarını bekliyorum.
"Beni kurtarmıştı, çünkü o olmasaydı çocukluğum babamla tek başıma geçerdi ve er ya da geç şu veya bu şekilde canıma kıyardım. Ama annem oradaydı, babamın karanlığını dengeliyordu; şimdi yaşıyorum ve yaşarken mutlu olmamamın çocukluğumdaki dengeyle bir ilgisi yok. Yaşıyorum, kendi çocuklarım var, onlarla ilgili temelde ulaşmaya çalıştığım tek başarı da babalarından korkmamalarını sağlamak."
Basım yılı: 2009
Türkiye baskı yılı: 2016 / Monokl Edebiyat
Norveççeden çeviren: Haydar Şahin
Yorumlar
Yorum Gönder